Førdefestivalen, Førde – Noreg, 3.-7. juli 2024
Erasmo Treglia
Publisert på www.blogfoolk.com på italiensk. KI-omsetjing til norsk.
Det har gått meir enn tretti år sidan denne vesle byen, som ligg mellom dei vakraste norske fjordane (den mest kjende, Sognefjorden, er berre femti kilometer unna), har vorte ei fantastisk resonanskasse for musikk frå heile verda den første veka i juli. Førde, med sine 12 000 innbyggjarar, blir eit samlingspunkt for musikkelskarar på Vestlandet, og for ei lita gruppe musikkreisande som kjem hit for å følgje kvart einaste konsertinnslag på programmet. I dei siste utgåvene har kanskje storleiken på ensembla som gjester festivalen vorte litt mindre (det er no ofte ein trio eller ein kvintett), men kvaliteten på det kunstnariske programmet har framleis vore svært høg. I 2024 har festivalen igjen vist stor variasjon med nokre viktige namn frå verdsmusikkscena, saman med nye eller etablerte prosjekt av stor verdi. Alt skjer i ei veldig enkel ramme, midt i naturen, med mange tilgjengelege konsertarenaer, og sjølvsagt alltid godt organisert. Kort sagt, eit arrangement i ei heilt anna verd, på alle måtar.
Boubacar Traoré på Larris Scene, Førdefestivalen 2024. Foto: Lieve Boussauw
Det kan til dømes skje at ein sit i teatersalen på festivalhotellet og høyrer på den ekstraordinære Boubacar Traoré, ei legende innan Mandingo-musikk frå Mali. Han sit berre nokre meter frå publikum og klimprar på gitaren sin med ein gripande afrikansk blues. Han har sunge om Bamako og kvardagslivet sitt som bonde og gjetar sidan 1960. Litt seinare kan ein oppleve den historiske, men framleis imponerande, estiske duoen Puuluup på same scene. Om du ser dei på programmet ein eller annan stad i Europa, ikkje gå glipp av dette surrealistiske showet med «zombie folk», som dei likar å kalle det. Uavhengig av orda, blir ein imponert over deira evne til å ta utgangspunkt i eit enkelt og tradisjonelt estisk instrument – den tre-strengde jouhikko, ein ganske enkel lire – og lage ein konsert fylt med rein energi, der ein syng i kor, dansar og ler frå start til slutt (sjølv om ein kanskje ikkje heilt forstår anglo-estisk slang i presentasjonane).
Skotske Ímar på Keltisk festkveld, Førdefestivalen 2024. Foto: Knut Utler
I meir klassiske teatersalar kunne ein oppleve Fado Camões av den unge portugisiske Lina_, basert på hennar kraftfulle stemme, akkompagnert av ein talentfull pianist og fiolinist frå Aust-Europa. Ei framsyning som passa godt for dei som elskar denne sjangeren. Skotske Ímar, med sin unike energi, trollbatt publikum i Førdehuset med reel og jig. Også den ukrainske duoen Kurbasy og den nye sahrawi-lyden til Aziza Brahim imponerte. Det var heller ikkje rom for å slappe av, for overraskingane kunne dukke opp frå kvar einaste scene, som då den sørkoreanske perkusjonstrioen Groove& leverte ei fantastisk framsyning. Eg hadde allereie høyrt dei på Womex, men her stadfesta dei igjen sin unike evne til å kombinere tradisjon og improvisasjon på ein svært effektiv måte. Denne trioen braut ned alle fordommar mot musikk som ofte blir sett på som vanskeleg å lytte til, men som med dei vart uforgløymeleg!
Groove& - Førdefestivalen 2024. Foto: Lieve Boussauw
Vi håpar å sjå dei ein dag i Italia, på same måten som vi ventar på å få høyre den utrulege stemma til den tyrkisk-alevitiske musikaren Ali Doğan Gönültaş (hans siste album er meldt og anbefalt i utgåve 652 av Blogfoolk). Live blir ein forheksa av hans kraftfulle stemme, og ein klarer ikkje å stå imot å følgje rytmen med nokre dansesteg når perkusjonen eller klarinetten tar tak, sjølv om ein etterpå oppdagar at ein dansar til ein tekst fylt med stor tragedie og kjensler. Det skjedde med mange som gledde seg over eit av dei mest rørande stykka i Ali Doğan Gönültaş' repertoar, berre for å få vite frå hans eiga stemme, etter konserten, at songen handla om ei fortvila mor som definitivt ikkje ønskte å danse! Men heile repertoaret til Gönültaş må lyttast til med ope sinn og utan behov for mange ord og forklaringar.
Gjermund Larsen Trio i Førde kyrkje, Førdefestivalen 2024. Foto: Lieve Boussauw.
I andre byrom, i parken ved elvebreidda, i den protestantiske kyrkja og på andre stadar som pryder kartet over Førde, held konsertane fram, særleg frå den nordiske scena, og spesielt frå Noreg, med sine virtuose musikarar og vokalistar som alltid byr på svært engasjerande prosjekt. Blant desse er utan tvil Gjermund Larsen Trio, trioen til den unge samen Lavre, Gabriel Fliflet sitt trekkspelensemble og stemma til Synnove Brøndbo Plassen. Og lista kunne halde fram, for det er mange nordiske musikarar som fyller festivaldagane med musikken sin, og det er også mange moglegheiter for seminar, verkstadar, musikkparadar og eit ekstraordinært program med små akustiske konsertar i Jølstramuseet, på Vassenden, den vesle bygda ved Jølstravatnet.
Blant dei mange namna vil eg også gjerne nemne den utrøyttelege Torill, som koordinerer heile programmet for dei internasjonale gjestene, og spesielt Hilde, den tidlegare festivaldirektøren som vi no, etter leiarbytet, finn iført ei refleksvest, oppteken med å sleppe publikum inn eller ordne eit rom. Om du gir henne eit overraska blikk som om du vil spørje korleis ho har gått frå direktør til frivillig, kan svaret berre vere det ho nynna til oss: "This is Norway, my dear."